Atasözleri geçmişten günümüze gelen, uzun deneyimlerden yararlanarak kısa ve özlü öğütler veren, toplum tarafından benimsenerekortak olarak kullanılan kalıplaşmış sözlerdir.

Atasözleri bir toplumun duygu, düşünce, inanç ve kültür yapısını yansıtır. Türk Atasözleri, kim tarafından ne zaman söylendiği bilinmediğinden anonimdir. Bu sözler Türk ve Türkmen Toplumuna mâl olmuş, toplum tarafından benimsenmiş ve yüzyılların düşünce ve mantık isteminden geçerek günümüze ulaşmış kısa ve özlü sözlerdir. Atasözleri, Suriye Türkmenlerinde de bir düşünce açıklanırken ya da savunulurken tanık olarak da gösterilirler. Atasözleri, halkın yalnızca ortak duygu ve düşüncelerini değil ortak dil zevkini de yansıtır.

 

A

Aba altından değnek göstermek,

Abdestsiz hocaya namaz mı dayanır.

Acele işe şeytan karışır.

Aç ayı oynamaz.

Aç olan taştan yumuşağını yer.

Açık yaraya kurt düşmez.

Açın imanı olmaz.

Adam olacak uşak bo.undan belli olur.

Adam olana bir söz yeter.

Adamın iyisi, iş başında belli olur.

Ağaç yaprağıyla gürler.

Ağaç yaşken eğrilir.

Ağaçtan maşa Arap’tan paşa olmaz.

Ağır otur ki adam sansınlar.

Ağlamayana memek yok.

Ağlarsa anam ağlar, gerisi yalan ağlar.

Ağlayanın malı, gülene hayır etmez.

Ahrazın dilinden sahibi anlar.

Akacak kan damarda durmaz.

Akıl para ile satılmaz.

Akıllı akıl düşüneneçe, deli oğlunu everir.

Akılsız başın cezasını ayaklar çeker.

Akla gelmeyen başa gelir.

Alışmış kudurmuştan beterdir.

Allah dağına göre kar verir.

Allah’ın bildiğini kuldan saklama.

Allah’la kul arasına girilmez.

Allah’tan ümit kesilmez.

Altın kepeğe muhtaç olur.

Amanatın gö.ü ağır olur.

Analık ağ fistana kara yamalık.

Anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al.

Aptal ata binmiş kendini ağa sanmış.

Aptalın karnı doyunca gözü kapıda olur.

Arı bal yapacak çiçeği bilir.

Arı deliğine çomak sokanı sokar.

Aslan yatağından belli olur.

Aşa dökülen yağ zay olmaz.

Avrat malı kapı mandalı.

Ayranı yok içmeye, attan gider sı.maya.

Aza kanaat etmeyen çoğu bulamaz.

 

B

Baba oğlana bağ bağışlamış, oğlan babaya bir çirtik üzüm vermemiş.

Bakarsan bağ bakmazsan dağ olur.

Baktın bir iş hemen oradan siviş.

Bana dokunmayan yılan bin yaşasın.

Başa gelen çekilir.

Baykuşun kısmeti ayağına gelir.

Bekleyen derviş muradına ermiş.

Ben yedim Allah arttırsın, sofrayı kuran kaldırsın.

Berik giden atın b.ku seyrek olur.

Beş kâğıt verdik söylettik, on kâğıt verdik hüstüremedik (susturamadık).

Beş parmağın beşi bir değil.

Bibi kazandibi.

Bindiğin dalı kesme.

Bir adama kırk gün deli dersen deli olur.

Bir buzağı bir nahırı bozar.

Bir deli kuyuya taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış.

Bir elin sesi olmaz.

Bir kahvenin kırk yıl hatırı olur.

Bir koltukta iki karpuz kalkmaz.

Bir küllüğün iki horozu olmaz.

Bir nalına vurur, bir mıhına.

Biri yer biri bakar kıyamet ondan kopar.

Biz camının pisiğinim’i (kedisini) öldürdük.

Bok al bok sat bok oğlu boka muhtaç olma.

Borca içen iki kez sarhoş olur.

Bugünün işini sabaha bırakma.

Büyük başın derdi büyük olur.

Büyük lokma ye, büyük cor konuşma.

 

C

Can Antep pekmezinden şirin

Can çıkmayınca huy çıkmaz.

Cana gelecek mala gelsin.

Cor coru açar, söylersem rahatın kaçar.

 

Ç

Çalma elin kapısını, çalarlar kapını.

Çirkinden bal yenmez, güzelle taş taşınır.

Çobanın gönlü isterse tekeden teleme çalar.

Çobansız koyunu kurt kapar.

Çok gezen çok bilir.

Çok gezen tavuğun ayağına bok bulaşır.

Çok okuyan değil, çok gezen bilir.

Çükümden anlasan sünnetçi olurdun.

 

D

Dağ dağa kavuşmaz insan insana kavuşur.

Dağ dayısı davşan emmisi.

Dağa dolan ite dolanma.

Davetsiz gelen misafir döşeksiz oturur.

Davulun sesi uzaktan hoş gelir.

Değme bana değmeyim sana.

Değneği yiyenle sayan bir olmaz.

Deli deliyi görünce değneğini saklar.

Deli düğüne gitmiş bura bizim evden güzel demiş.

Deli söylemiş akıllı inanmış.

Deli vaysın kavun satması.

Delinin ipi ile kuyuya inilmez.

Deliye her gün bayram.

Dezze (Teyze) derdime derman geze.

Dikensiz gül olmaz.

“Dinsizin hakkından imansız gelir.”

Doğru duvar yıkılmaz.

Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar.

Dost acı söyler.

Dost başa düşman ayağa bakar.

Dost kara günde belli olur.

Düğüne giden oynar, ölüye giden ağlar.

Düğünsüz ev olur, ölüsüz ev olmaz.

Dünya malı dünyada kalır.

Dünya sultan Süleyman’a kalmaz.

Düşenin dostu olmaz.

Düşmez kalkmaz bir Allah.

 

E

Ekmeği ekmekçiye ver, bir ekmekte üstüne ver.

Ekmek elden su gölden.

El elden üstündür.

El eli yur, (yıkar)elde döner yüzü yur.

El elin aynasıdır.

El öpmeyle ağız kirlenmez.

Elden gelen öğün olmaz, olsa da vaktinde olmaz.

Elin atına binen tez iner.

Emanete hıyanetlik olmaz.

Emir demiri keser.

Ergene avrat boşama kolay.

Erindiğinden Ermeni’ye dayı der.

Erinenin oğlu kızı olmaz.

Erken öten horozun başını keserler.

Eskisi olmayanın aceri (yenisi) olmaz.

Eşeği süren osuruğuna katlanır.

Eşeğin kuyruğunu kesme kimi uzun der kimi kısa.

Eşeğini sağlam kazığa bağla komşuyu hırsız çıkarma.

Eşek bile bir düştüğü yere bir daha düşmez.

Ev alanla evlenene Allah yardım eder.

Ev alma komşu al.

Evdeki hesap çarşıya uymaz.

Evim olsun isterse pin olsun.

Evli evine köylü köyüne.

 

F-G

Fala inanma falsızda kalma.

Fazla mal göz çıkarmaz.

Gancık it guyruk sallamasa erkek it yanaşmaz.

Gâvura kızıp oruç bozulmaz.

Geç olsun güç olmasın.

Gelen gidene rahmet okutur.

Gizli gebe kalan eşkere (açıkta) doğurur.

Gomşu gomşunun eşeğini türkü çağırır gezer.

Göçenin yerini ölenin avradını alırlar.

Gök gürlemeden kul Allah Allah demez.

Gönül istemedik aş ya karın ağrıdır ya baş.

Görmemişin bir oğlu olmuş tutmuş çükünü koparmış.

Gözden uzak olan gönüldende uzak olur.

Gülme komşuna gelir başına.

Gülü seven dikenine katlanır.

Gündüzün şerri gecenin hayrından iyidir.

 

H

Hakı b.kunu ödemez.

Halep oradaysa arşın burada.

Hamama giren terler.

Haram kapıdan girdi iman dağadan (pencereden) kaçtı.

Hatasız kul olmaz.

Havlamasını bilmeyen it sahibine ar getirir.

Haydan gelen huya gider.

Hazıra dağ dayanmaz.

Helva şirin nefis kâfir.

Her işte bir hayır var.

Hoca bildiğini okur.

Horozu çok olan köyün sabahı geç olur.

Huylu huyundan vazgeçmez.

 

I-i

Isıracak it diş göstermez.

İçki içen kadeh saymaz.

İğne atsan yere düşmez.

İnsan insana her zaman gerek olur.

İnsanın adı çıkacağına g.tü? çıksın.

İste hayır komşuna hayır gelsin başına.

İşini bilmeyen çavuşlar döner b.kunu? avuçlar.

İşleyen demir paslanmaz.

İt doydu da haydar kaldı.

İt gibi ürür bok gibi çürür.

İt ite buyurmuş itte kuyruğuna buyurmuş.

İt iti ısırmaz.

İt itliğini eder.

İt yola bindi havası.

İte vurmazlar sahibinin hatırı için.

İti an çomağı hazırla.

İtin kıçını daştan sakınma.

İtin kuyruğunu kalıba koy doğrulmaz.

İtle çuvala girilmez.

 

K

Kalpten kalbe yol gider.

Kara haber tez duyulur.

Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez.

Kel kabak yede dadına bak.

Kel kız dezzesinin (teyzesinin) saçından övünür.

Kelin emi olsa başına çalar.

Kendi düşen ağlamaz.

Kepir hış yatmak.

Kızım sana söylim gelinim sen anla.

Kimse ayranım ekşi demez.

Komşu komşuya bakar evini ataşa yakar.

Kork Allahtan korkmayandan.

Köprüden geçeneçe ayıya dayı de.

Kör gider yol gider.

Kör ölür payam gözlü olur.

Körün istediği bir göz Allah verdi iki göz.

Kötü komşu adamı mal sabi eder.

Köyde güzel yoksa başını yuyandamı(yıkayan) yok.

Köyden köye it ürümez.

Kurkun cücüğünü güzün sayarlar.

Kurt kocayınca ite köpeğe maskara olur.

Kusursuz güzel olmaz.

 

L

Lokma çiğnemeden yutulmaz.

 

M

Mahkemede dayısı var.

Malın iyisi fiyatından belli olur.

Mart çıkmayınca dert çıkmaz.

Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.

Mart mart marmacığım, mart g.tüne? barmacığım (parmağım) dingildesin oğlacığım(oğlak).

Misafir kısmeti ile gelir.

Misafir misafiri sevmez ev sabi hiç birini sevmez.

 

N

Namazda gönlü olmayan ezanda kulağı olmaz.

Nerde beleş oraya yerleş.

Nerde çokluk orda b.kluk.?

Nerde hareket orda bereket.

Nerde birlik orda dirlik.

 

O

Oğlan dayıya kız bibiye çeker.

Okumuş adamın gözünü sevim.

Olgaç oğlak b.kundan? belli olur.

Olursa çat pat olmazsa aç yat.

Or.spu? tövbe tutmaz.

Or.spuya? surat gerek.

Ortaklık güzel olsa iki gardaş bir avrat alırdı.

Otu çek köküne bak.

Oynamasını bilmeyen kız yer eğri dermiş.

Oynaşa güvenen yarsız kalır.

 

Ö

Ökede akıl olmaz.

Öksüz hırsızlığa çıkmış ilk akşamdan ay doğmuş.

Öksüze acıyan çok olur ekmek veren olmaz.

Öküz öldü ortaklık bitti.

Ölü görmüş ağlamamış düğün görüp oynamamış.

Ölüsü olan bir gündelisi olan her gün ağlar.

Önde gideni haçta görmüşler.

 

P

Padişahın bile arkasından konuşurlar.

Para parayı çeker.

Paran varsa dostun çok olur.

Pişmiş aşa soğuk su katma.

 

R-S

Rağbet güzel ile zengine.

Sabah ola hayır ola.

Sayılı gün tez geçer.

Sen ağa ben ağa, bu ineği kim sağa.

Son pişmanlık fayda etmez.

Sora sora Bağdat bulunur.

Söz ağızdan bir kere çıkar.

Söz büyüğünsu küçüğün.

Su içene yılan karışmaz.

Su uyur düşman uyumaz.

Suyu görmeden çemrenme.

Suyun ağır akanından insanın yere bakanından kork.

Sürü çobansız olmaz.

Sürüden ayrılanı kurt kapar.

Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer.

 

T

Tavşan dağa küsmüş dağın haberi olmamış.

Tavuk gaza bakıp g.tünü yırtmış.

Tazı bizim tazıda çulunu değişmiş.

Tekkeyi bekleyen çorbayı içer.

Terzi kendi söküğünü dikemez.

Teyze ana yarısıdır.

Tilki ulaşamadığı üzüme ekşi der.

Tilkinin dönüp dolaştığı yer kürkçü dükkânıdır.

Torba mı ki ağzını büzesin.

 

U

Ucuz etin tiridi (kelle paça) olmaz.

Ummadığın taş baş yarar.

Utananın oğlu kızı olmaz.

 

Ü

Üzüm üzüme bakar kararır.

Üzümünü ye bağını sorma.

Ürüyen it ısırmaz.

 

V-Y

Verip pişman olmaktan, vermeyip düşman olmak iyidir.

Yaralı parmağa işenmez.

Yarası olan gocunur.

Yaş yetmiş işi bitmiş.

Yaşın yanında kuruda yanar.

Yavuz hırsız ev sahibini bastırır.

Yavuzluk yal başında belli olur.

Yemeyenin malını yerler.

Yerin kulağı var.

Yırtılan deli âlinin yakası.

Yiğidin malı meydanda gezer.

Yiğit lakabıyla anılır.

Yiğit yüz yaşar fırsat bir düşer.

Yolcu yolunda gerek.

Yoldan kal yoldaştan kalma.

Yüz berikliğinin karın dokluğuna faydası var.

 

Z

Zararın neresinden dönersen kar.

Zorla güzellik olmaz.

Zubba zeytin meydanda kalmak.

Zurna çalan bıyığını saymaz.